Εδώ Λεμεσός, εδώ Λεμεσός…Η πορεία του Λεμεσιανού καρναβαλιού στο χρόνο (pics)

07:51 - 10 Μαρτίου 2019

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Πολυκοσμία, μουσική, χορός, μασκαρεμένοι, σερπαντίνες, κανταδόροι… Παντού συναισθήματα χαράς και ευφορίας… Αν μου ζητούσαν να χαρακτηρίσω το καρναβάλι Λεμεσού σίγουρα θα χρησιμοποίησα αυτές και άλλες τόσες λέξεις για το περιγράψω, όλες τους όμως γεμάτες ευτυχία, κέφι και διασκέδαση.

Το καρναβάλι Λεμεσού κρύβει πίσω του μεγάλη ιστορία. Ιστορία που ξεκινάει από την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο. Ο κατάλληλος άνθρωπος για να μας οδηγήσει με το μυαλό πίσω στις παλιές εποχές του λεμεσιανού καρναβαλιού δεν είναι άλλος από τον Στέλιο Γεωργιάδη, ένα νεαρό γνήσιο καρναβαλιστή, ο οποίος αποφάσισε να μεταφέρει όσα έμαθε στα 14 χρόνια έρευνας, τις 160 προσωπικές συνεντεύξεις και χιλιάδες φωτογραφίες, μέσα σε ένα μεγάλο τόμο βιβλίου.

Ενόψει των ημερών και των καρναβαλίστικων παρελάσεων στην Λεμεσό, παραθέτουμε πληροφορίες από το βιβλίο του Στέλιου Γεωργιάδη.

Απαρχές Καρναβαλιού στην Κύπρο
Στην Κύπρο το καρναβάλι εμφανίζεται τον Μεσαίωνα. Ειδικότερα όμως κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας αλλά και της Ενετοκρατίας, πράγμα που υπονοεί πως το καρναβάλι στην Κύπρο ήρθε από τους Δυτικοευρωπαίους Καθολικούς, οι οποίοι έφτασαν στην Κύπρο τον Μεσαίωνα. Στη Λεμεσό το καρναβάλι εντάθηκε από τος αρχές της Αγγλοκρατίας.

Πριν το 1920, τα καρναβάλια στην Κύπρο στήνονταν πιο αυθόρμητα. Την περίοδο εκείνη είχαμε τις πελλόμασκες. Έτσι ονομάζονται οι αυτοσχέδιες μεταμφιέσεις που για την κατασκευή τους χρησιμοποιήσουν ότι υλικό είχαν στο σπίτι μιας και ο κόσμος τότε ήταν φτωχός.

Έχοντας όμως την ανάγκη να διασκεδάσει και μη έχοντας τα απαραίτητα υλικά για να φτιάξει στολή, έφτιαχναν τις αυτοσχέδιες μάσκες ή αντάλλαζαν στολές μεταξύ τους. Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και έπρεπε κάποιος να τους αναγνωρίσει. Όταν τους αναγνώριζε, έπρεπε να βγάλουν τις μάσκες και οι οικοδεσπότες τους κερνούσαν ότι είχαν στο σπίτι.

Πώς συνδέεται το καρναβάλι με την Τσικνοπέμπτη και τις νηστείες
Η Τσικνοπέμπτη, σηματοδοτούσε την αρχή της καρναβαλίστικης περιόδου. Ετοίμαζαν τα μεγάλα τραπέζια των «Σήκοσων. Σ΄ αυτά τα τραπέζια κατανάλωναν ότι είχαν μέσα στο σπίτι σχετικά με τα κρέατα, αλλά και τα γαλακτοκομικά. Έτσι, όσο περνούσαν οι μέρες και φτάναμε στην Καθαρά Δευτέρα έπρεπε όλα να έχουν καταναλωθεί. Οι αρραβώνες, οι γάμοι ακόμη και η σεξουαλική επαφή έπρεπε όλα να λάβουν χώρα πριν την Καθαρά Δευτέρα γιατί μπαίναμε σε μία αυστηρή περίοδο νηστείας.

Οι μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα ήταν οι πιο διασκεδαστικές του χρόνου. Εκείνες τις ημέρες γίνονταν όλες οι «αμαρτίες», τα τσινώματα και μιλλώματα όπως τα έλεγαν οι παλιοί. Εκείνες τις ημέρες σε όλα τα σπίτια και τις γειτονίες χόρευαν και ακούγονταν τραγούδια και τσιαττιστά. Όλα αυτά διοργανώνονταν αυθόρμητα από τον κόσμο.

Μετά το 1920, σιγά- σιγά άρχισαν όλα και γίνονταν όλα πιο οργανωμένα. Οργανώνονταν παρελάσεις, έραβαν μάσκες και στολές από υφάσματα. Η αλλαγή αυτή οφείλεται στο γεγονός της ανάπτυξης της οικονομίας κατά τη δεκαετία του ΄20 αλλά και στις επιδράσεις που είχαν από ξένα καρναβάλια, ειδικότερα στη Λεμεσό.

Οι Λεμεσιανοί ξεκίνησαν να αντιγράφουν τα καρναβάλια της Αλεξάνδρειας, τα καρναβάλια της Αθήνας αλλά και της Ευρώπης. Έτσι αποκτούν καλλιτεχνικές μεταμφιέσεις, παρελάσεις, αλλά και οργανωμένους χορούς σε σπίτια. Οι άνθρωποι χαμηλότερων κοινωνικών ομάδων συνέχιζαν να διασκεδάζουν εκείνες τις μέρες με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο. Σε αντίθεση όμως η αστική τάξη, οι οποίοι οργάνωναν χορούς στα νεόκτιστα αρχοντικά, έφερναν ορχήστρες στις μεγάλες σάλες, οι οποίες γέμιζαν με μασκαράδες και ήχους από ευρωπαϊκούς χορούς όπως, βαλς.

Το 1914, είναι η πρώτη φορά που εμφανίζονται οι μάσκες.

Το 1920, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η πρώτη Χρυσή Εποχή του καρναβαλιού στη Λεμεσό, μιας και βλέπουμε ένα μεγάλο ξέσπασμα του Καρναβαλιού.

Η δεκαετία του ‘30, είναι η δεκαετία που παίρνει τα ινία της οργάνωσης του καρναβαλιού, το Δημαρχείο Λεμεσού. Ενώ παλαιότερα υπήρχαν κάποιες μικρές επιτροπές , που ονομάζονταν «κομιτάτα», τώρα πλέον αναλαμβάνοντας ο Δήμος δίνει περισσότερα κίνητρα στους καρναβαλιστές . Οι πολίτες προσπαθούν να ξεφύγουν από την παράδοση της «πελλόμασκας» και στρέφονται σε πιο καλλιτεχνικές στολές. Επίσης σημαντικό γεγονός ήταν ότι το 1936, αναθέτουν στον Βίκτωρα Ιωαννίδη αλλά και στον Γιώργο Φασουλιώτη, σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής, να φτιάξουν το πρώτο άρμα του Βασιλιά καρνάβαλου.

Αυτό που διαφοροποιεί στο έπακρο από άλλες δεκαετίες την δεκαετία του ΄30, είναι το γεγονός ότι οργανώνονται χοροί στα κινηματοθέατρα όπως το Ριάλτο και διάφορα άλλα. Οι αίθουσες των κινηματογράφων την εποχής οι αίθουσες άδειαζαν και δημιουργείτο μια μεγάλη πίστα, την οποία χρησιμοποιούσαν για τους χορούς ενώ στην σκηνή έστηναν ορχήστρες που έπαιζαν καρναβαλίστικη μουσική. Η συμμετοχή σε αυτές τις διοργανώσεις γίνεται μαζικά και είναι σαν μια ευκαιρία ώστε να έρθουν σε επαφή όλες οι κοινωνικές τάξεις. Οι μάσκες σε όλο αυτό έπαιζαν τον δικό τους ρόλο μιας και ο καθένας είχε την επιλογή να μην αποκαλύψει το πρόσωπό του. Έρωτας, χορός, διασκέδαση ήταν όλα όσα χαρακτήριζαν αυτή την περίοδο των καρναβαλίστικων χορών.

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια δύσκολη περίοδος για το νησί. Η έλλειψη αγαθών δεν άφηναν περιθώρια διασκέδασης. Έτσι το καρναβάλι μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Δεν χάνεται τελείως αλλά δεν έχει την ίδια αίγλη. Με το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ξεκινάνε και πάλι με περίσσιο ενθουσιασμό οι καρναβαλίστικες παρελάσεις.

Τη δεκαετία του ’50, συνεχίζουν να διοργανώνονται οι χοροεσπερίδες στα κινηματοθέατρα αλλά αυτή την περίοδο κάνουν την εμφάνιση τους οι Κανταδόροι. Υπήρχαν από πριν βέβαια, αλλά το ΄50 είναι πιο οργανωμένοι και δίνουν πιο πολύ το στίγμα τους γράφοντας νέα τραγούδια ενώ γίνεται πιο δραστήρια η συμμετοχή τέτοιων ομάδων, όπως είναι οι Γιωργαλέτο. Σημαντικό για την εποχή είναι πως η τότε Αγγλική διακυβέρνηση ήταν διορατικοί και έδιναν σημασία στο καρναβάλι γιατί αντιλαμβάνονταν πως είναι μια σημαντική οικονομική ανάσα ενώ μπορούσε να φέρει τουρισμό στη Λεμεσό.

Το 1955 με το που ξεκινάει ο αγώνας της ΕΟΚΑ, επικρατούσε αίσθημα ανασφάλειας στο νησί λόγω της έκρυθμης κατάστασης. Έτσι οι Άγγλοι δεν άφηναν τον κόσμο να κυκλοφορεί με μάσκες ούτε να γίνονται οι μεγάλοι χοροί, ώστε να περιορίσουν τον κίνδυνο.

Η ημέρα της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 προμήνυσε μια ακόμη Χρυσή Εποχή του καρναβαλιού της Λεμεσού. Σταματούν να διοργανώνονται οι χοροί στα κινηματοθέατρα και μεταφέρονται στα ξενοδοχεία αλλά και στα νυχτερινά κέντρα . Άρα γίνεται μια μετακίνηση των χορών και γίνονται οι πρώτες μεγάλες ομάδες που παρουσιάζουν συγκριμένα χορευτικά σόου με συγκεκριμένη χορογραφία και κοστούμια, ενώ οι πρόβες γίνονταν μήνες πριν. Ο ανταγωνισμός δεν θα μπορούσε να λείπει μιας και στο τέλος δίνονταν βραβεία. Πλέον το καρναβάλι φτάνει σε μεγάλα καλλιτεχνικά επίπεδα.

Αντιγράφουν στολές από τα καμπαρέ στο Παρίσι, ξοδεύοντας χιλιάδες χρήματα για τα κοστούμια.

Το 1955 με το που ξεκινάει ο αγώνας της ΕΟΚΑ , επικρατούσε αίσθημα ανασφάλειας στο νησί λόγω της έκρυθμης κατάστασης. Έτσι οι Άγγλοι δεν άφηναν τον κόσμο να κυκλοφορεί με μάσκες ούτε να γίνονται οι μεγάλοι χοροί, ώστε να περιορίσουν τον κίνδυνο.

Αντιγράφουν στολές από τα καμπαρέ στο Παρίσι, ξοδεύοντας χιλιάδες χρήματα για τα κοστούμια.

Μεγάλο πλήγμα για το νησί μας ήταν η τουρκική εισβολή, που ήταν αναμενόμενο να επηρεάσει και το καρναβάλι, το οποίο σταματάει για περίπου πέντε χρόνια μετά την εισβολή. Με τον καιρό, όμως, ζωντανεύει και πάλι…

Μπαίνοντας στη δεκαετία του ΄80, το καρναβάλι φεύγει από το κέντρο της Λεμεσού καταφεύγοντας στην αναπτυγμένη για την τουριστική περιοχή της Γερμασόγειας,. Το καρναβάλι πλέον μετακινείται στα ξενοδοχεία. Λόγω της μετακίνησης προσφύγων στη Λεμεσό μετά την εισβολή υπάρχει μια διάφορά στην νοοτροπία ανάμεσα στους Λεμεσιανούς και τους πρόσφυγες που δεν μπορούν να καταλάβουν τη σημαντικότητα του καρναβαλιού για την πόλη. Είναι μια αμήχανη στιγμή για το καρναβάλι της Λεμεσού. Με τον καιρό όμως αυτό το «εμπόδιο» ξεπερνιέται γιατί η Λεμεσός είναι μια πόλη που αγκαλιάζει τον κόσμο που μένει μόνιμα εδώ.

Το 1997 το Δημαρχείο Λεμεσού αποφασίζει να φέρει και πάλι το καρναβάλι στο κέντρο της πόλης, διότι πλέον το κέντρο αναπτύσσεται. Γίνονται ανακαινίσεις, κτίζεται το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και έτσι το κέντρο της πόλης αποκτά και πάλι μια ζωντάνια. Ο Δήμος δίνει κίνητρα για να έρθει και πάλι το καρναβάλι στο ιστορικό κέντρο και να αγκαλιάσει τα λαϊκά στρώματα. Τα καταφέρνει και φέρνει και πάλι την ζωντάνια και την πρόσμιξη των ανθρώπων στην πόλη. Το κάνει πιο λαϊκό ώστε να είναι ένα καρναβάλι για όλους ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης.

Το βιβλίο του Στέλιου Γεωργιάδη, «Καρναβάλι Λεμεσού: μια μαγική ιστορία», είναι μια προσπάθεια να καταγραφεί η ιστορία του καρναβαλιού στη Λεμεσό και να γίνει μια βάση ώστε να δημιουργηθεί το Καρναβαλικό Μουσείο, ούτος ώστε όλο το υλικό που υπάρχει στα σπίτια να συγκεντρωθεί και να δημιουργηθεί ένα αρχείο.

*Όλες οι φωτογραφίες βρίσκονται στο βιβλίο του κύριου Στέλιου Γεωργιάδη, τις οποίες απέκτησε ως βιβλιογραφία της έρευνάς του από κατοίκους της επαρχίας Λεμεσού και αποτελούν ιδιοκτησία τους. Να σημειωθεί πως το βιβλίο βρίσκεται σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Κύπρου.

Εδώ Λεμεσός, εδώ Λεμεσός…Η πορεία του Λεμεσιανού καρναβαλιού στο χρόνο (pics)

Ροη Ειδησεων

Κατοικία 4ων υπνοδ. στο Δάλι

Κατοικία 4ων υπνοδ. με σοφίτα στη Λακατάμεια

Διαμέρισμα 2 υπνοδ. στον Στρόβολο

Οικιστικό οικόπεδο στον Στρόβολο

Δειτε Επισης