«Οι γυναίκες επιστρέφουν» στο αρχείο του Παν. Κύπρου - «Εσείς και η ιστορία μπορείτε να μας κρίνετε»

Μια βραδιά γεμάτη, συγκλονιστικές μαρτυρίες και αλήθειες που ίσως πολλοί ακόμα και σήμερα να μην ξέρουν, είχαν την ευκαιρία να ζήσουν όλοι όσοι βρέθηκαν χθες βράδυ στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πρωταγωνίστριες της βραδιάς, ήταν γυναίκες του κινήματος «Οι γυναίκες επιστρέφουν». Γυναίκες που αψηφώντας τον κίνδυνο να σκοτωθούν, να συλληφθούν, να κακοποιηθούν ή να αφήσουν ορφανά τα παιδιά τους, προσπάθησαν ουκ ολίγες φορές από το 1975 μέχρι το 1989, μέσα από συντονισμένες πορείες να σπάσουν τα συρματομπλέγματα της σκλαβιάς.
 

Με πορείες προς την Αμμόχωστο, τον Άρρωνα, τον Άγιο Παύλο, τα Λύμπια, την Άχνα χιλιάδες γυναίκες ύψωσαν το ανάστημά τους μπροστά στον τουρκικό στρατό θεωρώντας καθήκον τους να κάνουν ότι μπορούσαν για την απελευθέρωση της πατρίδας τους.  
 
Η δράση του γυναικείου αντικατοχικού κινήματος «Οι γυναίκες επιστρέφουν», αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Πολλοί τις αμφισβήτησαν… Για κάποιους ήταν τρελές, επικίνδυνες, ένας μεγάλος μπελάς. Μα οι ίδιες το θεωρούσαν καθήκον για τη χώρα τους να βάλουν το δικό τους λιθαράκι για κάτι καλύτερο.. Πρόκειται για μια μοναδική περίπτωση όπου Κύπριες γυναίκες, με δική τους πρωτοβουλία κατάφεραν να οργανωθούν, να συσπειρώσουν τις φωνές τους, να ακουστούν στο εξωτερικό, να ξεπεράσουν στερεότυπα και κομματικές γραμμές και να πετύχουν μικρές αλλά εντυπωσιακές νίκες στην Κατοχή.

Μέλη της τότε επιτροπής του Κινήματος, με αφορμή την παράδοση του αρχείου τους στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο αρχειοθετήθηκε από την μεταπτυχιακή φοιτήτρια  Πωλίνα Μιχαήλ υπό την επίβλεψη του καθηγητή Πέτρου Παπαπολυβίου, μοιράστηκαν χθες βράδυ τις μνήμες τους με τον κόσμο, συγκινώντας και προβληματίζοντας παράλληλα…  
 
Πήγα γιατί ήθελα να τις ακούσω. Στην πορεία έβγαλα το τετράδιο και άρχισα να κρατώ σκόρπιες σημειώσεις απ' τις συγκλονιστικές εξομολογήσεις τους...

«Άκουσα τότε ότι κάποιες γυναίκες θα έσπαζαν τον κλοιό και ήθελα και γω να συμμετέχω. Είχα ένα γιο 7 χρονών… Με θυμάμαι να περπατώ ανάμεσα σε ναρκοπέδια, να σπάζουμε τις διαχωριστικές γραμμές και να στεκόμαστε ενώπιον οπλισμένων Τούρκων. Αυτές οι γυναίκες με έχουν διαμορφώσει. Μαζί τους ξέχασα τι είναι ο φόβος. Με έβγαλαν μπροστά, έμαθα να μιλώ. Οι κίνδυνοι ήταν τεράστιοι. Όταν ζήσεις τέτοιες συνθήκες καταλαβαίνεις ποια είναι τα σημαντικά και ποια όχι. Η σχέση των γυναικών του Κινήματος είναι μοναδική. Θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο… Δεν τα καταφέραμε αλλά το προσπαθήσαμε» ανέφερε στην εκ βαθέων μαρτυρία της η Αλεξάνδρα Ατταλίδου.

«Ο αγώνας μας δεν ήταν κατά των Τουρκοκυπρίων αλλά της παράνομης κατοχής. Οι πορείες μας θέλαμε να έχουν ειρηνικό χαρακτήρα, αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που «αποκλείσαμε» τους άνδρες. Η αστυνομία Κύπρου και οι στρατιώτες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ήθελαν να μας προστατεύσουν, εμείς όμως θέλαμε να έρθουμε αντιμέτωπες με τον Τουρκικό στρατό. Το κάναμε πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής μας και με την πολιτική πίεση να γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Πιστεύαμε ότι με αυτό τον τρόπο βάζαμε και μεις το δικό μας λιθαράκι στην απελευθέρωση της πατρίδας μας », ανέφερε μεταξύ άλλων στη δική της ομιλία η Νταϊάνα Μαρκίδου.
 

«Οι γυναίκες που είχαν εμπνευστεί το εγχείρημα είχαν ηγετικό ρόλο και το σεβόμασταν όλες. Εκείνες μόνο ήξεραν ποιο σημείο της πράσινης γραμμής θα σπάζαμε. Εμείς δε ρωτούσαμε. Αντικαταστήσαμε το εγώ με το εμείς.  Υπήρχε μια σχέση εμπιστοσύνης. Θέλαμε την κατάργηση του status quo. Πορευόμασταν με άσπρα λάβαρα, δυναμικά αλλά ειρηνικά, σε δημοκρατικά πλαίσια. Τα ΜΜΕ έγραφαν τότε άσχημες και προσβλητικές κριτικές. Νιώθω περήφανη για την ομάδα «Οι γυναίκες επιστρέφουν» και για το γεγονός ότι το αρχείο μας δόθηκε στα χέρια νέων επιστημόνων», ανέφερε η Σοφία Γεωργάλλα στη δική της μαρτυρία.

 «Εμένα με ρώτησες αν ήθελα να ζήσω μόνο με τον παπά μου, χωρίς εσένα; Μου είχε πει κάποια στιγμή ο γιος μου. Οι πορείες μας δεν ήταν τόσο ειρηνικές όσο θα θέλαμε. Υπήρχαν μεγάλοι κίνδυνοι. Μεγαλώσαμε ξαφνικά. Θυμάμαι εκείνο τον όρκο που έγραψα το 1988  για να τον εκφωνήσουμε πάνω στην Ακρόπολη την ώρα της Δύσης. Πήγαμε με αφορμή την επίσκεψη του τότε Πρωθυπουργού της Τουρκίας, Οζάλ στην Ελλάδα. Ήταν και η Ακρόπολη στο πρόγραμμά του και εμείς κλείσαμε τις πόρτες του Ιερού Βράχου για να μην εισέλθει. Τον έχασα αυτόν τον όρκο… Η Κύπρος όμως είναι εκεί, και χρειάζεται ελευθερία», ανέφερε η Νίκη Κατσαούνη.

«Καμιά δεν έλαβε υπόψη το κόμμα της. Αγνοήσαμε τους πολιτικούς… Γυναίκες απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα έγιναν ένα… Παίρναμε ανθρώπους μαζί μας που μας ακολουθούσαν πιστά. Κάποια, μας απέκρυψε ότι είχε παιδιά… Το δικό μου παιδί, η Τώνια έβαλε τα κλάματα μόλις είδε μπροστά της τον Τούρκο στρατιώτη. Λίγο μετά τα ξαναέβαλε γιατί δεν ήθελε να τον φοβηθεί. Ένα μόνο κίνδυνο βλέπαμε, τον προσωπικό. Μπορούσε να πυροβοληθεί κάποια. Εσείς και η ιστορία μπορείτε να μας κρίνετε. Δεν διεκδικούμε δάφνες», ανέφερε η Κλεοπάτρα Παγιάτα.

«Δεν ξέραμε αν θα γυρίσουμε πίσω. Ήταν καθολικό το αίσθημα ότι εκφράζαμε μια καθαρή επιθυμία.  Να αρθεί η αδικία κατά των προσφύγων. Οι πολιτικοί δεν ήθελαν αυτές τις πορείες. Ήμασταν άοπλες αλλά πιο δυνατές. Αυτές οι γυναίκες δεν εξαργύρωσαν ποτέ τη δράση τους», ανέφερε η δημοσιογράφος Θεοδώρα Παυλίδου.

«Συμμετείχαν 30.000 γυναίκες Κύπριες και από όλο τον Κόσμο για να συμπαρασταθούν στις γυναίκες της Κύπρου. Πιστεύαμε ότι είχαμε καθήκον να κάνουμε ότι μπορούμε για τη χώρα μας. Βάλαμε το λιθαράκι μας για κάτι καλύτερο» ανέφερε η Μπούλη Χατζηϊωάννου.

«Ποτάμια οι αναμνήσεις. Το αρχείο του Κινήματος βρισκόταν στην αποθήκη μου για 29 χρόνια. Μέχρι που γεννήθηκε η ιδέα να παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Αποφασίσαμε όλες ότι αυτό ήταν το καλύτερο», ανέφερε η Βάσω Πέτσα.

Παρούσα σ’αυτή τη συνάντηση ήταν και η Τιτίνα Λοϊζίδου η οποία κέρδισε προσφυγή κατά της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανοίγοντας το δρόμο στα υπόλοιπα θύματα της Τουρκικής εισβολής για προσφυγή στο ΕΔΑΔ. «Έζησα την εμπειρία του να δοθεί μια λάμψη ελπίδας στον προσφυγικό κόσμο. Βρήκα το δίκαιο μου στο ΕΔΑΔ». Με την νίκη της αυτή εξασφάλισε αποζημίωση για στέρηση περιουσίας καθώς και το δικαίωμα της επιστροφής της περιουσίας της, που έχασε κατά τη διάρκεια της Τουρκικής εισβολής. Η Τουρκία όμως ουδέποτε επέστρεψε την περιουσία της πίσω μη εφαρμόζοντας την απόφαση του ΕΔΑΔ. Ωστόσο, η καθυστερημένη συμμόρφωση της Τουρκίας είναι ιστορικής σημασίας για την Κύπρο, καθώς αποδεικνύει αδιαμφισβήτητα ότι η Τουρκία αποδέχεται την απόφαση του Δικαστηρίου, ότι η κ Λοϊζίδου, όπως και όλοι οι ιδιοκτήτες που έχουν στερηθεί τις περιουσίες τους, εξακολουθούν να είναι « … οι νόμιμοι ιδιοκτήτες της γης…».
 
Ιδιαίτερη μνεία από όλες τις γυναίκες που μίλησαν στην εκδήλωση, έγινε στην ογκολόγο γιατρό Χέλεν Σωτηρίου, κύρια ηγετική μορφή του Κινήματος η οποία έφυγε από τη ζωή το 2012. Μόνο μια λέξη για όλες αυτές τις γυναίκες, γνωστές και άγνωστες. Σεβασμός!

 
Οι πορείες του Κινήματος οι Γυναίκες Επιστρέφουν
 

Πορεία στην Αμμόχωστο. 20 Απριλίου 1975, 30.000 γυναίκες απαιτούν την επιστροφή στα σπίτια τους. Μαζί τους και η Μελίνα Μερκούρη. Τους ανακόπτουν τα Ηνωμένα Έθνη.

Πορεία στον Άρρωνα, 1987. 300 γυναίκες μπαίνουν για πρώτη φορά στην νεκρή ζώνη, μετά το 1974. Τις σταματούν τα Ηνωμένα Έθνη. Το Κυπριακό ξαναβγαίνει στην επικαιρότητα.

Πορεία στον Άγιο Παύλο, 22 Νοεμβριου 1987. 1000 γυναίκες μπαίνουν στην κατεχόμενη περιοχή μέχρι και το στρατόπαιδο της ΤΟΥΡΔΥΚ. Τη μέρα εκείνη ήταν προγραμματισμένη στον Ο.Η.Ε. συζήτηση για το Κυπριακό. Ο Ντενκτάς απειλεί όχι θα σκοτώσει τις Γυναικες. Οι εικόνες των γυναικών με τους Τούρκους στρατιώτες κάνουν το γύρο του κόσμου.

Οι "Γυναίκες επιστρέφουν" στην Ακρόπολη, 13 Ιουνιου 1988. Ο Πρωθυπουργός, Οζάλ, της Τουρκίας επισκέπτεται την Ελλάδα. Στο πρόγραμμά του ήταν η Ακρόπολη. Οι Γυναικες κλείνουν τις πόρτες του Ιερού Βράχου για να μην εισέλθει.

Πορεία στα Λύμπια, 19 Μαρτίου 1989. 7000 γυναίκες κάνουν ανάβαση προς το λόφο που βρίσκεται το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού. Εκεί κτυπιούνται βάναυσα από τον τουρκικό στρατό. 31 γυναίκες συλαμβάνονται από τον στρατό Κατοχής.

Πορεία στην κατεχόμενη Άχνα, 19 Μαρτίου 1989. Οι γυναίκες σπάνε τα συρματομπλέγματα και μπαίνουν στο κατεχόμενο χωριό. Συγκλονισμένες μπαίνουν στην Εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και ψάλλουν "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια". Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν και εδώ τη βία του κατοχικού στρατού...
 

Δειτε Επισης

Χειροπέδες σε 40χρονο για εμπρησμό οχήματος στην Αραδίππου
Δεν υποχωρεί η σκόνη, παραμένει η θερμή αέρια μάζα-Στους 26 βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία
Παρανάλωμα του πυρός δύο οχήματα ζεύγους-Καταστράφηκαν ολοσχερώς
Τους ανέκοψαν για έλεγχο και τους τσάκωσαν με πέντε κιλά κάνναβη-Χειροπέδες σε δύο (pics)
Ακούει εισηγήσεις και καθορίζει τα επόμενα βήματα για την κοινωνική ένταξη μεταναστών ο ΥΠΕΣ
Το μπαλάκι στο Εφετείο για αναστολή ποινής στον 82χρονο παππού-Τα νέα δεδομένα και τα σενάρια
Ορόσημο η 10η Μαΐου για ένα ασήκωτο Γολγοθά 19 χρόνων... Ο επίλογος της αρχής του τέλους
Διφορούμενες οι αντιδράσεις για τα μέτρα-Φόβοι για νέα φυγή στα κατεχόμενα για καύσιμα
Συνελήφθη στα κατεχόμενα άτομο για «παραβίαση ιδιωτικής ζωής»
Μεγαλώνει ο κύκλος των συλλήψεων για τις πλαστές άδειες οδήγησης αλλά και διαμονής στην ΚΔ