«Μακαριακοί βασάνιζαν μέλη της ΕΟΚΑ Β» - Μια συνέντευξη έστειλε την «Αλήθεια» στο σκαμνί

«Όπου καίνε βιβλία, στο τέλος καίνε και ανθρώπους»,  έγραψε ο Γερμανός συγγραφέας Heinrich Heine και στην Κύπρο βρεθήκαμε μια ανάσα πριν από αυτό το στάδιο.

Ο ΡΕΠΟΡΤΕΡ Οnline μέσα από μια σειρά θεμάτων, που θα δημοσιεύονται κάθε Σαββατοκύριακο για τις επόμενες εβδομάδες, θα καταγράψει τις περιπτώσεις βιβλίων που λογοκρίθηκαν ή η κυκλοφορία τους  οδηγήθηκε και κρίθηκε στις αίθουσες των δικαστηρίων κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.

Σε αυτή την προσπάθεια μας, συνδράμει και τον ευχαριστούμε, ο συγγραφέας – βιβλιοθηκονόμος Ανδρέας Καπανδρέου, ο οποίος μας διέθεσε υλικό από την έρευνα που πραγματοποίησε ο ίδιος για να καταγράψει αυτές τις περιπτώσεις βιβλίων.

«Ο άγνωστος πόλεμος Αθηνών – Λευκωσίας»

Τα πλείστα βιβλία που παρουσιάσθηκαν στην παρούσα στήλη αφορούσαν το κυπριακό δράμα των δεκαετιών 1960 και 1970. Αυτό άλλωστε ήταν και παραμένει το θέμα έντονων διαφωνιών που έχουν τις ρίζες τους στα γεγονότα αυτή της έντονης περιόδου. Το 1989, 15 χρόνια μετά τον τραγικό επίλογο της διένεξης «Μακαριακών» και  «Ενωτικών» ένα βιβλίο του Ανδρέα Αθανασίου, ήταν η αιτία να βρεθεί στο σκαμνί όχι ο συγγραφέας αλλά ο εκδότης μιας εφημερίδας.

Σε αυτή την περίπτωση στο δικαστήριο δεν οδηγήθηκε το βιβλίο για το περιεχόμενο του, αλλά ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «Αλήθεια», που γράφτηκε με αφορμή το βιβλίο.

Συγκεκριμένα, ο Ανδρέας Αθανασίου δημοσίευσε το 1989 το βιβλίο του «Ο άγνωστος πόλεμος Αθηνών – Λευκωσίας».
Ο τίτλος του βιβλίου στο εξώφυλλο συνοδευόταν με την εξής περιγραφή: - Το Κυπριακό και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα - Αντιθέσεις και συγκρούσεις από το 1960 ως το 1974 - Πραξικοπηματικά σχέδια από το Σ. Βενιζέλο στο Δ. Ιωαννίδη - Με πρόσκληση Μακαρίου η μυστική κάθοδος Γρίβα - Αθήνα και Λευκωσία γνώριζαν τα σχέδια εισβολής - Εθνική περιπέτεια για την ανατροπή της χούντας.

Μέσα στο βιβλίο υπήρχε συνέντευξη του στρατηγού Γεώργιου Καρούσου σύμφωνα με την οποία μέλη της ΕΟΚΑ Β βασανίστηκαν από αστυνομικούς.

Την εν λόγω συνέντευξη αναδημοσίευσε το 1989 η εφημερίδα αλήθεια με τον τίτλο, «Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ: αυτό ήταν το σοβαρότερο λάθος του Γρίβα».

Ο Γιώργιος Καρούσος που έδωσε τη συνέντευξη ήταν στρατηγός του Ελληνικού Στρατού και συνεργάτης του Γρίβα. Μετά τον θάνατο του τελευταίου ανέλαβε την αρχηγία της ΕΟΚΑ Β'. Αναγκάστηκε να φύγει από την Κύπρο πριν το πραξικόπημα και την εισβολή  και συνελήφθη από την ΕΣΑ του τότε δικτάτορα Δημήτρη Ιωαννίδη.

Στο επίμαχο απόσπασμα από τη συνέντευξη του στον Ανδρέα Αθανασίου ο Στρατηγός Καρούσος σημειώνει:
"Μη φανεί υπερβολικός ο ισχυρισμός μου, ότι εγώ που ένιωσα την απαίσια γεύση της Ελλαδικής Δικτατορίας, δεν βρήκα σοβαρές διαφορές μεταξύ των δυο καταστάσεων. Ένα μικρό παράδειγμα ας πούμε: Ο Ανδρέας Χατζηχαραλάμπους, καταθέτει: "........Μόλις συλληφθήκαμε, μας έστησαν στον τοίχο για να μας εκτελέσουν κατόπιν διαταγής του υπαστυνόμου Χαραλάμπους Λεωνίδα. Με επέμβαση του Φειδία Κάζελη, γλιτώσαμε. Μετά μας κτυπούσαν με τους υποκόπανους. Εγώ ήμουν τραυματίας. Όταν με μετέφεραν στο νοσοκομείο για να μου βγάλουν τα βλήματα που είχα στο χέρι, ήλθε στο κρεβάτι του χειρουργείου ο γιατρός Σπανός, ο οποίος άρχισε να κατηγορεί εμένα και την οικογένειά μου και να αποκαλεί τους Έλληνες πουστοκαλαμαράδες. Μόλις τέλειωσε, μου έδωσε ένα δυνατό χαστούκι στο πρόσωπο....."

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• Αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Μακάριο, έγραψε βιβλίο και σήκωσε θύελλα αντιδράσεων
• Όταν ένας Κύπριος «έσυρε» στα δικαστήρια τον Umberto Eco για λογοκλοπή
• Ο άνθρωπος που τα έβαλε με τον Μακάριο – Το «απαγορευμένο» βιβλίο και οι διώξεις
• Η άγνωστη ιστορία του κλεμμένου ημερολογίου της γραμματέως του Μακαρίου
• Ήταν αντιστασιακός και τον «βάφτισαν» πραξικοπηματία της ΕΟΚΑ Β΄
• Τα δύο βιβλία που ενόχλησαν τον Σ. Ηλιάδη – Η σχέση του με τον Γρίβα και την ΕΟΚΑ Β
• Ελένη η Πόρνη: Το best seller που κατέληξε στο δικαστήριο

Στο απόσπασμα γινόταν αναφορά σε κάποιον Αστυνομικό Χαραλάμπους Λεωνίδα. Ο Λεωνίδας Χαραλάμπους που υπηρετούσε στην Αστυνομική Διεύθυνση Πάφου το 1989 όταν η εφημερίδα Αλήθεια δημοσίευσε την επίμαχη συνέντευξη, κινήθηκε δικαστικά κατηγορώντας για λίβελο, όχι τον Γεώργιο Καρούσο ή τον συγγραφέα και εκδότη του βιβλίου, αλλά την εφημερίδα «Αλήθεια» που αναδημοσίευσε το απόσπασμα.

Η υπεράσπιση της εφημερίδας αρχικά στηρίχθηκε στην προσπάθεια της να αποδείξει την αλήθεια του δημοσιεύματος. Όμως στην πορεία η γραμμή αυτή εγκαταλείφθηκε από τους νομικούς της οι οποίοι υιοθέτησαν τον ισχυρισμό ότι το δημοσίευμα  δεν αναφερόταν στον παραπονούμενο. Επιπλέον η πλευρά της εφημερίδας αρνήθηκε τον ισχυρισμό, του παραπονούμενου ότι το δημοσίευμα ήταν εσκεμμένο και κακόβουλο, αντιτάσσοντας ότι ενήργησαν καλόπιστα και με κάθε δυνατή επιμέλεια χωρίς να γνωρίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να συσχετισθεί με τον ενάγοντα.

Το δικαστήριο δεν δέχτηκε τους ισχυρισμούς της εφημερίδας ότι το δημοσίευμα αφορούσε άλλο πρόσωπο και εκδίκασε το ποσό των 600 λιρών Κύπρου σαν αποζημίωση στον ενάγοντα. Η πλευρά της εφημερίδας έκανε έφεση η οποία απορρίφτηκε από το δικαστήριο  το οποίο ανέβασε το ποσό της αποζημίωσης σε 2000 λίρες.

Το σκεπτικό της απόφασης του δικαστηρίου ήταν το ακόλουθο:

Είναι ορθό, όπως υπέδειξε το πρωτοδικο δικαστήριο, ότι το δημοσίευμα είναι στις εσωτερικές σελίδες και δεν είναι η περίπτωση άρθρου σε περίοπτη θέση στην πρώτη σελίδα. Δεν γνωρίζουμε πόσα φύλλα της εφημερίδας διανέμονται καθημερινά. Ο Διευθυντής της, παρά τις επίμονες ερωτήσεις του δικηγόρου του εφεσίβλητου, απέφυγε να απαντήσει σχετικό ερώτημα.

Η εφημερίδα όμως αυτή έχει παγκύπρια κυκλοφορία. Η κατηγορία που εκτοξεύθηκε κατά του ενάγοντα είναι από τις πιο σοβαρές. Και την κάμνει ακόμη πιο σοβαρή η ιδιότητα που είχε ο ενάγων. Είναι από τις περιπτώσεις που το δημοσίευμα προκαλεί πράγματι βαθύ ρήγμα στην τιμή και υπόληψη ενός ανθρώπου. Ας σημειωθεί πως ο εφεσίβλητος ήταν ευρύτατα γνωστός γιατί εκτός από αξιωματικός της αστυνομίας υπήρξε και πρωταθλητής της σφαιροβολίας.

Η ελευθερία του λόγου και του τύπου είναι κατοχυρωμένη από το άρθρ. 19 του Συντάγματος και είναι απόλυτα σεβαστή. Η ελευθερία όμως αυτή πρέπει να εναρμονίζεται με τα άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, που προστατεύει επίσης το Σύνταγμα, όπως η τιμή και η καλή φήμη των άλλων. Έχοντας υπόψη κάθε σχετικό παράγοντα κρίνουμε ότι το ποσό που επιδικάστηκε είναι κατάδηλα ανεπαρκές. Το καθορίζουμε σε £2.000.