Η Μαρικκού, ο Ππίγκος, ο Ππάντζιαρος - Γιατί έμειναν στην ιστορία

Γεννηθήκαμε και ήταν μέρος της καθημερινότητας. Μεγαλώσαμε με αυτές χωρίς να ξέρουμε την ακριβή σημασία τους. Τις αναφέρουμε στην καθημερινότητα μας χωρίς στην ουσία να ξέρουμε τίποτα για αυτές.

Είναι μερικές εκφράσεις που αναφέρονται σε πρόσωπα του παρελθόντος, τα οποία ποτέ δεν συναντήσαμε, δεν τα είδαμε και δεν τα γνωρίσαμε, ωστόσο επιβιώνουν και διασώζονται μέσω της γλώσσας μας… Ποιός είναι ο Ππίγκος, ο Χατζημάρκος, η Μαρικκού, η Παπαθκιά με τα ξύλα της και άλλοι τόσοι ήρωες της  κυπριακής καθημερινόητας μας;

Επιδιώξαμε να ψηλαφίσουμε και να φτιάξουμε το πορτραίτο των προσωπικοτήτων που χρησιμοποιούμε καθημερινά για να εξηγήσουμε και να σχολιάσουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρo μας.

Εμείναμεν σαν έμεινε ο Χατζημάρκος πέρυσι
Ο Χατζημάρκος φαίνεται να ήταν γνωστός αρτοποιός στην Πάφο. Η έκφραση βγήκε μετά από μια περιπέτεια του.
Προφανώς ο Χατζημάρκος ξέμεινε από κάρβουνα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πυρώσει το φούρνο του για να ψήσει τα προϊόντα του.
Πάντως για τον Χατζημάρκο λέγεται και μια δεύτερη ιστορία λιγότερο πιθανή, σύμφωνα με την οποία ενώ πήγαινε με το ποδήλατό του τρύπησε ο τροχός με αποτέλεσμα να μείνει στη μέση.
Η έκφραση λέγεται σε περιπτώσεις που οι άνθρωποι δεν δείχνουν ιδιαίτερη προνοητικότητα.

Η Μαρικκού που τα Λεύκαρα
Ποιος στο είπε; «Η Μαρικκού που τα Λεύκαρα.»
Σύμφωνα με την ιστορία, οι κάτοικοι του όμορφου χωριού των Λευκάρων άκουσαν από τους γονείς τους, ότι η Μαρικκού ήταν μια όμορφη γυναίκα, που έζησε το 1900, με ιδιαίτερη αγάπη στο παραδοσιακό κέντημα, ενώ ήταν η πρώτη γυναίκα επιχειρηματίας της κοινότητας, εκείνη την εποχή.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, η ίδια ταξίδευε σε πολλές χώρες του κόσμου με καράβια, για να πουλήσει τα κεντήματά της και να προωθήσει την επιχείρησή της, αλλά αυτό που την έκανε ευρύτερα γνωστή σ’ όλη την Κύπρο ήταν το όνομά της.
Η κύρια σημειολογική σημασία της περιβόητης έκφρασης υποδηλώνει την προσπάθεια κάποιου που αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας διάφορες υποχρεώσεις και δεν προλαβαίνει, με αποτέλεσμα να διερωτάται, «Ποιος θα το κάνει η Μαρικκού που τα Λεύκαρα;»

Της παπαδκιάς τα ξύλα
Μπορεί στη συγκεκριμένη έκφραση να μην υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο ωστόσο η ιστορία πίσω από αυτήν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με την ιστορία όσο καιρό έφερνε ξύλα στο σπίτι ο παπάς, η παπαδιά τα σκορπούσε απλόχερα στη γειτονιά χωρίς να σκέπτεται.
Όταν όμως πήγε εκείνη να μαζέψει ξύλα, ο παπάς σκέφτηκε να δώσει μερικά σε ένα γείτονα. Τότε η Παπαδιά εξοργίστηκε αφού έκανε κόπο για να τα μαζέψει.
Η έκφραση λέγεται για όσους προσέχουν τα δικά τους αλλά δεν επιδεικνύουν τον ίδιο ζήλο για τα ξένα.

Το χάνι του Πάντζιαρου 
Το χάνι του Παντζιαρού φαίνεται να ήταν ένα πανδοχείο κάπου στη Λευκωσία, στο οποίο επικρατούσε πάντα ακαταστασία. Λόγω αυτού του γεγονότος από το πανδοχείο περνούσε κάθε καρυδιάς καρύδι .
Η έκφραση λέγεται για να περιγράψει καταστάσεις που επικρατεί αταξία.

Χρωστά της Μιχαλούς – Χρωστά του Ρώπα
Κι όμως αυτή η έκφραση δεν αναφέρεται σε άτομα που χρωστούν πολλά λεφτά.  Η ιστορία καταγράφει πως ο Ρώπας ήταν γνωστός γιατρός του 19^ου αιώνα.  Η έκφραση λέγεται για όσους δεν είναι καλά διανοητικά.
Η εκδοχή της Μιχαλούς έρχεται από την Ελλάδα και συγκεκριμένα από το Ναύπλιο.
Η Μιχαλού ήταν, σύμφωνα με την εκδοχή που επικρατεί, παραδόπιστη και εκμεταλλεύτρια είχε μια περιορισμένη πελατεία στην οποία έκανε πίστωση για ένα ορισμένο διάστημα, όμως αλίμονο σε όποιον δεν ήταν συνεπής.
Μετά την παρέλευση της προθεσμίας, η Μιχαλού ξεφτέλιζε κυριολεκτικά τους άτυχους οφειλέτες της.
Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και κάποιος ευσυνείδητος, ο οποίος αδυνατώντας να βρει χρήματα να εξοφλήσει τη Μιχαλού, γύριζε μέρα και νύχτα στους δρόμους παραμιλώντας. Και σαν κανείς ρωτούσε τους περαστικούς τι έχει αυτός ο άνθρωπος, οι άλλοι απαντούσαν «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς».

Η συτζιά του Μαύρου 
Πολλές είναι οι εκδοχές πίσω από τη συγκεκριμένη έκφραση. Σύμφωνα με την επικρατέστερη ο Κκίορογολου ένας από τους πιο πλούσιους της εποχής του, (έζησε στις αρχές του 19^ου αιώνα), πριν πεθάνει δεν ξέχασε το δούλο του ο οποίος ήταν μαύρος στο χρώμα και του «κοτσάνιασε» μια συκιά.
Ο δούλος μετά το θάνατο του αφεντικού του πήγε κάτω από τη συκιά που τοποθετείται κάπου κοντά στη Λακατάμια και εξυπηρετούσε τους περαστικούς.
Η συκιά ήταν πολύ μεγάλη και κάτω από αυτήν κατέφευγαν οι βοσκοί ή οι περαστικοί για να ξεκουραστούν κάτω από τη σκιά της ή για να φάνε σύκα ή για να πιουν νερό τα ζώα τους. Με άλλα λόγια εκεί κατέφευγε όποιος ήθελε να αναπαυθεί και από τότε επικράτησε να λέγεται ότι ο τάδε ή ο δείνα «κατάντησε σαν τη συτζιά του μαύρου».
Η έκφραση λέγεται για όσους πληρώνουν τη νύφη χωρίς να έχουν την ευθύνη.

Εν ο γιατρός ο Κούτζιης
Λιγότερο γνωστή έκφραση αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα η ιστορία της.
Πίσω από την έκφραση βρίσκεται ένας Ιταλός γιατρός που ζούσε στα Περβόλια της Λάρνακας τον 17^ο αιώνα. Ο Aloiso Cucci θεωρείτο πάνσοφος στην εποχή του. Το αντίστοιχο νεοελληνικό του θα ήταν «Είναι ο Αϊνστάιν».
Η έκφραση λέγεται για όσους θεωρούμε παντογνώστες. 

Ο Ππιντοπαυλής 
Άλλη μια λιγότερο γνωστή έκφραση. Σύμφωνα με το βιβλίο 1099 κυπριακές εκφράσεις και παροιμίες, ο Παυλής ήταν ένας Λαρνακέας πολύ γνωστός για την τσιγκουνιά του η οποία έγινε γνωστή ανά το παγκύπριο.
Η έκφραση ο Ππιντοπαυλής λέγεται για τσιγκούνηδες μέχρι σήμερα (ππίντης).

Αγγούρι του Ππίγκου
Σύμφωνα  με τις αναφορές που υπάρχουν ο Ππίγκος διατηρούσε ξενοδοχείο στην περιοχή του Τροόδους. Η έκφραση βγήκε λόγω των μεγάλων αγγουριών που διέθετε. Η έκφραση χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη δυσφορία του ομιλούντα για τις υπερβολές του συνομιλητή του.

Ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθειά του τον ρ. Γιώργου Γεωργίου, συγγραφέα του βιβλίου «1099 κυπριακές παροιμίες και  φράσεις» .