Τη Δευτέρα που μας πέρασε όλος ο πλανήτης έβλεπε προς τη δική μας κατεύθυνση. Στη δική μας περιοχή, στη δική μας γειτονιά. Όχι την Κύπρο βέβαια. Το πρωί έβλεπε στο Ισραήλ, όταν και απελευθερώθηκαν οι 20 ζωντανοί όμηροι και παραδόθηκαν κάποιες από τις σορούς των νεκρών, ενώ ταυτόχρονα αφέθηκαν ελεύθεροι εκατοντάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι και ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε ιστορική ομιλία στην Κνεσέτ. Το απόγευμα έβλεπε στην Αίγυπτο, όπου ο Πρόεδρος της χώρας, μαζί με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, φιλοξενούσαν την Σύνοδο Κορυφής για την Ειρήνη στη Μέση Ανατολή, που αφορούσε την εφαρμογή του σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα και τα επόμενα βήματα.
Αυτή δεν ήταν μία Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Δεν είχαν λόγο και ρόλο όλοι, ούτε κλήθηκαν κράτη με στόχο την τήρηση γεωγραφικών ισορροπιών. Προσκλήθηκαν όλοι όσοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θεωρήθηκαν ενδιαφερόμενα μέρη ή παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επόμενη μέρα της κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν οι επικεφαλής των γειτονικών μουσουλμανικών κρατών, που αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν, κυρίως σε ό,τι αφορά το κομμάτι της ανοικοδόμησης, τα ΗΕ και η ΕΕ, καθώς και άλλα κράτη που επιθυμούν να συμβάλουν. Από πλευράς ΕΕ, πέραν του Αντόνιο Κόστα, κλήθηκαν να συμμετέχουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν, συνεπώς, παρών σε μία σημαντική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία ενός από τα πιο μακροχρόνια και πολύκροτα ζητήματα του πλανήτη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Από την «Αμάλθεια» στο Σαρμ ελ Σέιχ-Η κυπριακή πρωτοβουλία και η συμμετοχή «προνόμιο»
Όλες οι χώρες και οι οργανισμοί που προσκλήθηκαν, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα δυνητικό ρόλο στην επόμενη ημέρα. Και η Κυπριακή Δημοκρατία θεωρείται μία από αυτές. Όχι μόνο για τη γεωγραφική της εγγύτητα αλλά κυρίως λόγω της διπλωματικής της δραστηριότητας και πρωτοβουλίας. Δραστηριότητα η οποία συνεχίζεται, καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρουσίασε στους εταίρους μία πρωτοβουλία έξι προτάσεων, που αφορούν τους τομείς της ασφάλειας, της ανοικοδόμησης και τον ανθρωπιστικό, η οποία εδράζεται στο σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ.
Η ίδια η Λευκωσία, στο non paper της, λεπτομέρειες του οποίου δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα, περιγράφει την Κύπρο ως «το πλησιέστερο κράτος μέλος της ΕΕ, στρατηγικά τοποθετημένο δίπλα από τη Γάζα, και βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ, του Ισραήλ, και των Αράβων εταίρων μας». Ως εκ τούτου, ανέφερε, μπορούμε να συμβάλουμε με πρακτικά, εφαρμόσιμα μέτρα, προς ενίσχυση των στόχων του σχεδίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Την πρωτοβουλία έξι σημείων της Κυπριακής Δημοκρατίας παρουσίασε ο Πρόεδρος στο Σαρμ ελ Σέιχ
Δεδομένου ότι στην πραγματικότητα το σχέδιο που υπάρχει, όπως επιβεβαιώνεται και από τη συμφωνία που συνυπέγραψαν οι Προέδροι των ΗΠΑ και της Αιγύπτου με τον Πρόεδρο της Τουρκίας και τον Εμίρη του Κατάρ, είναι ένα γενικόλογο περίγραμμα προθέσεων, χωρίς πολύ συγκεκριμένες ενέργειες, ρόλους ή χρονοδιαγράμματα, γίνεται κατανοητό ότι σε αυτό το χρονικό σημείο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και να ενσωματωθούν διάφορες προτάσεις από τις εμπλεκόμενες χώρες. Περαιτέρω συζήτηση αναμένεται να γίνει και με τους άμεσα ενδιαφερόμενους, το Ισραήλ και τους Παλαιστινίους. Αν και υπήρξε μία κρούση για πιθανή μετάβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας την Τετάρτη, αυτό τελικά δεν κατέστη δυνατόν, λόγω ζητημάτων προγραμματισμού, και αναμένεται να γίνει σε μεταγενέστερο χρόνο.
Άλλωστε, η Κύπρος είχε και στο παρελθόν προβεί σε προτάσεις, οι οποίες δεν εξετάστηκαν κατά προτεραιότητα, αλλά την κατάλληλη στιγμή, η «Αμάλθεια» τέθηκε σε εφαρμογή, με την κρίσιμη συνεργασία άλλων χωρών, όπως οι ΗΠΑ που δημιούργησαν την υποδομή, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο και άλλων εταίρων, μεταφέροντας τόνους ανθρωπιστικής βοήθεια από την θάλασσα στη Γάζα. Αυτή η προσπάθεια είχε τύχει αμφισβήτησης στο εσωτερικό, όπως ο ίδιος ο Πρόεδρος επεσήμανε. «Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ήμασταν πολύ συγκεκριμένοι, όπως πράξαμε τον Οκτώβριο του 2023, στο Παρίσι, όταν πρωτοπαρουσιάσαμε την πρωτοβουλία ‘Αμάλθεια’ και οι πρώτοι που την αμφισβήτησαν ήταν, δυστυχώς, στο εσωτερικό», είπε. Η αμφισβήτηση αυτή, βέβαια, ενδεχομένως να οφειλόταν στην έλλειψη κατανόησης της πρωτοβουλίας και στην μικροπολιτική ανάγκη αντιπολίτευσης, αλλά φαίνεται πως εδραζόταν σε κάποιο βαθμό και σε ιδεολογικές διαφωνίες, καθώς για την προώθησή της απαιτείτο η συνέχιση των πολύ στενών σχέσεων με το Ισραήλ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αυτό είναι το πλήρες κείμενο της συμφωνίας για τη Γάζα-Στόχος η σταθερότητα και η ανοικοδόμηση
Η «Αμάλθεια» δεν αφορούσε τον σημαντικότερο όγκο βοήθειας -έτσι κι αλλιώς ανέκαθεν ήταν σχεδιασμένη ως συμπληρωματική μέθοδος, όπως και οι ρίψεις από πολεμικά αεροπλάνα- αλλά αποτελούσε ένα κομμάτι στην ευρύτερη προσπάθεια που καταβαλλόταν από την διεθνή κοινότητα. Η Λευκωσία δεν ήταν ο πρωταγωνιστής στην ανθρωπιστική βοήθεια. Εξελίχθηκε, όμως, σε αξιοσημείωτο κομμάτι της. Και αυτό κατέστη εφικτό, ακριβώς επειδή η Κύπρος διατηρούσε σχέσεις εμπιστοσύνης με όλα τα μέρη και μάλιστα αξιοποίησε αυτή την προσπάθεια για να τις ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο με κάποιους.
Τις σχέσεις αυτές αναμένεται να αξιοποιήσει και πάλι η Λευκωσία, για να διαδραματίσει ρόλο στα επόμενα βήματα, όποιος και αν είναι τελικά αυτός. Η πολύ στενή σχέση με το Τελ Αβίβ, σε συνδυασμό με τις καλές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή αλλά και όλους τους περιφερειακούς παίχτες, αποτελούν μία ιδιαιτερότητα, ειδικά από την στιγμή που η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της ΕΕ και που μάλιστα σε λιγότερο από τρεις μήνες θα αναλάβει και την Προεδρία του Συμβουλίου, γεγονός που θα της δώσει αυξημένη πρωτοβουλία κινήσεων. Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί ξανά και με τους εταίρους στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την ερχόμενη εβδομάδα, στην ατζέντα του οποίου βρίσκεται η Γάζα.
Αυτές οι καλές σχέσεις, πάντως, δεν είναι προϊόν κυβερνητικής υπερβολής ή υπερπροβολής. Χτίζονταν εδώ και χρόνια, από την εποχή της Διακυβέρνησης Αναστασιάδη και κορυφώθηκαν επί Προεδρίας Νίκου Χριστοδουλίδη, κυρίως με τις ΗΠΑ. Εκφράζονται σε διάφορες εκφάνσεις της κυβερνητικής δραστηριότητας, από το εμπόριο μέχρι την άμυνα, ενώ ενδεικτική του βάθους που απέκτησαν ήταν για παράδειγμα η προθυμία των Αρχών των ΗΑΕ να μας παραχωρήσουν άμεσα κινητές μονάδες αφαλάτωσης για να βγάλουμε το καλοκαίρι και μάλιστα χωρίς να ζητήσουν ενοίκιο.
Περαιτέρω, δεν γίνονται αντιληπτές μόνο από εμάς αλλά και από τους άλλους. Το τελευταίο διάστημα υπήρχε πλήθος δημοσιευμάτων στον τουρκικό και τ/κ Τύπο αλλά και σχετικές τοποθετήσεις για την σχέση Κύπρου-Ισραήλ, η οποία φαίνεται να ενοχλεί πολύ την τουρκική πλευρά. Πολλές από αυτές τις αναφορές, βέβαια, είναι έκδηλα υπερβολικές και αποδίδουν στην σχέση αυτή διαστάσεις που δεν υπάρχουν, αλλά δεν παύουν να είναι ενδεικτικές της ενόχλησης που υπάρχει στην τουρκική πλευρά για το μέγεθος που έχουν προσλάβει.
Αυτή δεν είναι η μοναδική σχέση που ενοχλεί τους Τούρκους. Στον τουρκικό Τύπο, για παράδειγμα, υπήρχε αυτή την εβδομάδα αναφορά στην ανάπτυξη των σχέσεων Λευκωσίας-Ντόχας, καθώς το Κατάρ φαίνεται να αντιμετωπίζει την Κύπρο ως στρατηγικό εταίρο, ενώ διατηρεί «αδελφικές» σχέσεις με την Τουρκία και ανέμεναν από τη χώρα να στηρίζει τις άκαρπες προσπάθειες για αναγνώριση του ψευδοκράτους. Το Κατάρ, ωστόσο, προσπαθεί να λειτουργήσει αυτή την περίοδο ως ένας από τους σημαντικότερους διαμεσολαβητές του πλανήτη και φαίνεται να αναγνωρίζει την αξία της Κύπρου, ως κράτος της περιοχής και ταυτόχρονα μέλος της ΕΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Για την ανάπτυξη των σχέσεων Κατάρ-Κυπριακής Δημοκρατίας, γράφει η τουρκική εφημερίδα Σοζτζού
Προφανώς η Άγκυρα δεν θα ήθελε η Κυπριακή Δημοκρατία να είναι παρούσα σε Συνόδους αυτού του επιπέδου, ιδιαίτερα όταν η ίδια έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, όπως συμβαίνει με την περίπτωση της Γάζας. Ούτε να έχει ρόλο, ούτε να συνομιλεί με τους δικούς της συμμάχους ως εταίρος. Όπως επεσήμανε ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, μιλώντας στον ΑΝΤ1 την Τρίτη, η Τουρκία θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία εκλειπούσα αλλά, μέσα από τις διπλωματικές ενέργειες που προηγήθηκαν, η «εκλειπούσα» έλαβε διπλή πρόσκληση, πρώτα από τις ΗΠΑ και μετά από την Αίγυπτο.
Η δε παρουσία του Προέδρου ανάμεσα σε τόσους ηγέτες κρατών -και μάλιστα η πολύωρη αναμονή που προηγήθηκε- δεν έδωσε την ευκαιρία μόνο για να συζητηθεί το non paper και ο ρόλος της Λευκωσίας, αλλά για να τεθούν και άλλα ζητήματα. Όπως ο ίδιος ο Νίκος Χριστοδουλίδης αποκάλυψε, κατά τη σύντομη συνομιλία που είχε με τον Ντόναλντ Τραμπ, συζητήθηκε και το Κυπριακό. Ο κ. Κόμπος εξήγησε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε την ευκαιρία να κάνει μία σύντομη αναφορά σε ό,τι αφορά την ξεκάθαρη θέση της πλευράς μας περί άμεσης επανόδου στις διαπραγματεύσεις.
Ο Πρόεδρος δεν έλειπε από το Σαρμ ελ Σέιχ, όπως δεν θα λείπει η Κύπρος από τους σχεδιασμούς της επόμενης μέρας. Και αναμένεται ότι θα συνεχίσει να κτίζει διπλωματικά, διευρύνοντας το αποτύπωμά της.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Συζήτησε το Κυπριακό με Τραμπ ο Πρόεδρος-«Όταν παρουσιάσαμε το "Αμάλθεια", οι πρώτοι που το αμφισβήτησαν ήταν στο εσωτερικό»
