Σοβαρά κενά παρατηρούνται στην κάλυψη των αναγκών ατόμων με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) στην Κύπρο, καθώς το ζήτημα της παροχής υπηρεσιών από εργοθεραπευτές μέσω του ΓεΣΥ, τόσο για ενήλικες όσο και για παιδιά, εξακολουθεί να εκκρεμεί, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην καθημερινότητα των οικογενειών που τα βιώνουν.
Εντός του ΓεΣΥ παρέχονται υπηρεσίες εργοθεραπείας αποκλειστικά μέσω του ΟΚΥπΥ. Στο πλαίσιο αυτών των υπηρεσιών, ένας δικαιούχος με αυτισμό μπορεί να λάβει μέχρι 48 επισκέψεις ετησίως μέχρι την ηλικία των 18 ετών, ενώ στη συνέχεια, ως ενήλικας, δικαιούται μέχρι 12 επισκέψεις τον χρόνο. Από την άλλη πλευρά, ένας δικαιούχος με ΔΕΠΥ δικαιούται μέχρι 24 επισκέψεις εργοθεραπείας ανά έτος μέχρι την ηλικία των 18 ετών, με δυνατότητα υποβολής αιτήματος για επιπλέον συνεδρίες πέραν των προβλεπόμενων.
Επιπρόσθετα, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει ο ΟΑΥ για την ένταξη περισσότερων εργοθεραπευτών στο Σύστημα, μέχρι στιγμής η διαδικασία δεν έχει οδηγήσει σε βελτίωση της επάρκειας αυτών των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα το κόστος για λήψη εργοθεραπειών να είναι δυσβάστακτο, ειδικά για τους γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ. Παρά τις συγχρηματοδοτήσεις που παραχώρησε το Υπουργείο Υγείας μέσω του Συνδέσμου Στήριξης Ατόμων με ΔΕΠΥ, η στήριξη δεν είναι επαρκής. Ο Σύνδεσμος ζητά επίμονα την άμεση επίλυση του προβλήματος και την ένταξη περισσότερων εργοθεραπευτών στο ΓεΣΥ.
Μιλώντας στον REPORTER, η πρόεδρος του Συνδέσμου Στήριξης Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), Μαρίνα Γεωργίου, ανέφερε ότι «το Υπουργείο Υγείας συγχρηματοδοτεί συνολικά τέσσερα προγράμματα, με αποτέλεσμα κάποιες υπηρεσίες που δεν παρέχονται στο ΓεΣΥ, να καλύπτονται μέσω αυτής της συγχρηματοδότησης».
Το πρώτο πρόγραμμα, όπως εξήγησε, «είναι η τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και κρίσεων, μέσω της οποίας τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να μιλήσουν με ψυχολόγο χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν. Ειδικά σε περίπτωση κρίσης, όταν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος. Υπήρξε περιστατικό με άτομο που ήθελε να θέσει τέρμα στη ζωή του. Η γραμμή λειτουργεί με τετραψήφιο αριθμό, εύκολο να απομνημονευθεί, και δέχεται αρκετά τηλεφωνήματα, ιδιαίτερα από ενήλικες με ΔΕΠΥ».
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο πρόγραμμα για επιδότηση εργοθεραπειών, διευκρίνισε ότι «δίδεται ένα μικρό ποσό, το οποίο όμως δεν επαρκεί, και εδώ είναι που προκύπτει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε με τον ΟΑΥ και τον ΟΚΥπΥ, ως προς το ποιος είναι τελικά υπεύθυνος». Όπως πρόσθεσε, «αποτελεί πάγιο αίτημα προς το Υπουργείο Υγείας να ξεκαθαρίσει το ζήτημα, καθώς ο ΟΑΥ δεν καταλήγει σε συμφωνία με τον Σύνδεσμο Εργοθεραπευτών, λόγω διαφορών που σχετίζονται με τα ποσά που καταβάλλει ο Οργανισμός».
Η κ. Γεωργίου τόνισε ότι «οι γονείς αδυνατούν να καλύψουν οικονομικά δύο ή τρεις εργοθεραπείες την εβδομάδα, καθώς το κόστος είναι ιδιαίτερα υψηλό και επιβαρύνει σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Αυτό είναι ακόμη πιο έντονο για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, τα οποία χρειάζονται οπωσδήποτε συστηματική εργοθεραπεία, κυρίως σε ηλικίες πέντε με έξι ετών». Πρόσθεσε ότι «πριν από το ΓεΣΥ υπήρχε συμφωνία με το Υπουργείο Υγείας, το οποίο κάλυπτε 20 ευρώ ανά θεραπεία, και οι γονείς συμπλήρωναν το υπόλοιπο ποσό. Με την εφαρμογή του ΓεΣΥ, η ρύθμιση αυτή καταργήθηκε, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν παιδιά που έχουν ανάγκη από θεραπεία αλλά οι γονείς τους αδυνατούν να τους την προσφέρουν, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα που συνεπάγεται».
Παράλληλα, επισήμανε ότι «δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλα χρόνια για να δοθεί λύση. Οι εργοθεραπευτές ψυχικής υγείας που είναι ενταγμένοι στο ΓεΣΥ εργάζονται μόνο πρωινές ώρες, ενώ στη Λευκωσία υπηρετούν μόλις δύο, αν και μας ενημέρωσαν ότι αναμένονται προσλήψεις. Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι λίγοι και ότι υπάρχουν μεγάλες λίστες αναμονής, δημιουργεί σημαντικές δυσκολίες. Επιπλέον, οι συνεδρίες γίνονται μόνο πρωί, πράγμα που σημαίνει ότι τα παιδιά πρέπει να απουσιάζουν από το σχολείο τους, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την εκπαίδευσή τους». Συμπλήρωσε ακόμη ότι «παρότι δίνεται στα μέλη μας ένα μικρό επίδομα, γύρω στα 50 ευρώ τον μήνα, από τη συγχρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας, αυτό το ποσό δεν επαρκεί ούτε για δύο εργοθεραπείες».
Όσον αφορά το τρίτο πρόγραμμα, που αφορά ομάδες στήριξης εφήβων και γονέων, η κ. Γεωργίου σημείωσε ότι «είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς οι συμμετέχοντες στηρίζονται μέσα από συναντήσεις που πραγματοποιούνται». Αναφερόμενη στο τέταρτο πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας, εξήγησε ότι «ψυχολόγος επισκέπτεται οικογένειες στα σπίτια τους για παροχή ψυχοεκπαίδευσης σε σχέση με τη ΔΕΠΥ, βοηθώντας όλα τα μέλη να μάθουν πώς να τη διαχειρίζονται. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται να μειωθούν οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και να ενισχυθεί η συνοχή της οικογένειας».
Πρόβλημα και με τους ψυχολόγους
Η πρόεδρος του Συνδέσμου υπογράμμισε πως, εκτός από το χρόνιο πρόβλημα με την έλλειψη εργοθεραπευτών, υπάρχει σοβαρή δυσκολία και με τους ψυχολόγους. Όπως εξήγησε, «τα παιδιά πρέπει να παρακολουθούνται από σχολικό ή εκπαιδευτικό ψυχολόγο, διότι οι κλινικοί ψυχολόγοι του ΓεΣΥ είναι ελάχιστοι και οι περισσότεροι δεν παρακολουθούν παιδιά. Έτσι, ένας γονιός που θέλει αξιολόγηση ιδιωτικά μπορεί να απευθυνθεί σε παιδοψυχίατρο μέσω ΓεΣΥ, όμως και αυτοί έχουν μακρές λίστες αναμονής. Αν απευθυνθούν σε εκπαιδευτικό ψυχολόγο, τότε δεν καλύπτονται οι συνεδρίες, αφού οι συγκεκριμένοι υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας. Χρειάζεται, επομένως, να βρεθεί μια θεσμική λύση στο ζήτημα».
Πρόσθεσε επίσης ότι «στους ενήλικες με ΔΕΠΥ δεν καλύπτεται η διάγνωση μέσω ΓεΣΥ, διότι το επίσημο διαγνωστικό εργαλείο είναι ακριβό και οι περισσότεροι ψυχίατροι επιλέγουν να προχωρούν με εναλλακτικούς τρόπους».
Διευκρίνισε πάντως ότι ο Σύνδεσμος διατηρεί πολύ καλή συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και ότι «η συγχρηματοδότηση των τεσσάρων προγραμμάτων από το 2023 αποτέλεσε την αρχή για να μπορέσουμε να αναπτυχθούμε και να προσφέρουμε σημαντικές υπηρεσίες στα μέλη μας».
Διευκρινίσεις Δαμιανού για τις υπηρεσίες προς άτομα με ΔΕΠΥ
Αναφορικά με τις παροχές σε δικαιούχους με αυτισμό και ΔΕΠΥ από άλλους επαγγελματίες υγείας στο πλαίσιο του ΓεΣΥ, ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Δαμιανός, απάντησε σε σχετική ερώτηση του βουλευτή του ΑΚΕΛ, Ανδρέα Πασιουρτίδη, παραθέτοντας συγκεκριμένα στοιχεία. Για τις υπηρεσίες φυσιοθεραπείας εξήγησε ότι, εφόσον η συγκεκριμένη διάγνωση δεν συνεπάγεται κινητικές δυσλειτουργίες, πρόσβαση στις υπηρεσίες μπορεί να διασφαλιστεί μόνο στην περίπτωση που η κλινική εικόνα το επιβάλλει. Ανάλογα με τη διάγνωση, αποδίδεται και συγκεκριμένος αριθμός επισκέψεων.
Σχετικά με τις υπηρεσίες λογοθεραπείας, ο υπουργός διευκρίνισε ότι «δικαιούχοι με αυτισμό μπορούν να λάβουν μέχρι 36 επισκέψεις τον χρόνο. Η ΔΕΠΥ δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο παθήσεων που δικαιούνται λογοπαθολογική στήριξη. Ωστόσο, αν κάποιος με ΔΕΠΥ εμφανίζει λογοθεραπευτικά συμπτώματα, όπως τραύλισμα, δυσαρθρία ή δυσφωνία, τότε μπορεί να λάβει από 12 έως 24 επισκέψεις, ανάλογα με την ηλικία του». Όπως και στις υπόλοιπες υπηρεσίες, εφαρμόζεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος για επιπλέον συνεδρίες σε εξατομικευμένη βάση.
Για τις υπηρεσίες κλινικής διαιτολογίας, ο κ. Δαμιανός σημείωσε ότι «ούτε ο αυτισμός ούτε η ΔΕΠΥ περιλαμβάνονται στις παθήσεις που δικαιούνται κάλυψη. Ωστόσο, αν ο δικαιούχος παρουσιάζει διατροφικές διαγνώσεις, όπως δυσκολίες σίτισης ή διαταραχή λήψης τροφής, μπορεί να λάβει μέχρι τέσσερις επισκέψεις σε κλινικό διαιτολόγο ανά έτος, μέχρι την ηλικία των 18 ετών». Και σε αυτήν την περίπτωση, ισχύει η δυνατότητα υποβολής αιτήματος για επιπλέον επισκέψεις.
Όσον αφορά τις υπηρεσίες κλινικής ψυχολογίας, ο υπουργός ανέφερε ότι «δικαιούχοι με αυτισμό και ΔΕΠΥ μέχρι 18 ετών μπορούν να λάβουν μέχρι 12 επισκέψεις τον χρόνο. Αν εμφανιστούν άλλες ψυχικές διαταραχές, τότε παρέχονται παροχές ανάλογα με τη συγκεκριμένη διαταραχή, τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες».
Σχετικά με την εργοθεραπεία, ο κ. Δαμιανός διευκρίνισε ότι «επί του παρόντος παρέχεται μόνο μέσω του ΟΚΥπΥ. Δικαιούχοι με αυτισμό μπορούν να λάβουν μέχρι 48 συνεδρίες ετησίως μέχρι την ηλικία των 18 ετών και στη συνέχεια μέχρι 12 επισκέψεις ως ενήλικες, ενώ δικαιούχοι με ΔΕΠΥ μέχρι 24 συνεδρίες ανά έτος. Και εδώ εφαρμόζεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος για πρόσθετες υπηρεσίες. Παράλληλα, ο ΟΑΥ συνεχίζει προσπάθειες για την ένταξη περισσότερων εργοθεραπευτών, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει αυξηθεί ουσιαστικά η επάρκεια. Για τον λόγο αυτό εξετάζονται εναλλακτικές δυνατότητες, οι οποίες θα ανακοινωθούν σε επόμενο στάδιο».
Καταλήγοντας, ο υπουργός υπογράμμισε ότι «οι υπηρεσίες φροντίδας υγείας από άλλους επαγγελματίες υγείας υπόκεινται σε συνεχή επαναξιολόγηση. Όπου απαιτείται, ο ΟΑΥ, σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και με βάση τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, προχωρεί σε τροποποιήσεις στο πακέτο υπηρεσιών. Για τον αυτισμό και τη ΔΕΠΥ, αυτή τη στιγμή δεν εκκρεμεί κάποια τροποποίηση, χωρίς αυτό να αποκλείει ότι στο μέλλον, αν προκύψουν νέα δεδομένα, θα γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
