Εβδομάδα έντονης διπλωματίας και στο βάθος μία κοινή συνάντηση συντήρησης του Κυπριακού

Στη Νέα Υόρκη βρίσκεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η αποστολή της Κύπρου, η οποία αποτελείται από τον Υπουργό Εξωτερικών Κωνσταντίνο Κόμπο, την Υφυπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Μαριλένα Ραουνά, τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο Κωνσταντίνο Λετυμπιώτη, τον Διευθυντή του Διπλωματικού Γραφείου Δώρο Βανέζη και σειρά υπηρεσιακών, για την πιο γεμάτη εβδομάδα στο ημερολόγιο της παγκόσμιας διπλωματίας.

Οι αρχηγοί του πλανήτη δεν μεταβαίνουν στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών μόνο για να προσφωνήσουν την Γενική Συνέλευση και να αναλύσουν τη δική τους ατζέντα, παρόλο που αυτό αποτελεί την κορύφωση της εκεί τους παρουσίας. Πάνε, κυρίως, για τις εντατικές επαφές που αναπτύσσονται, υψηλής ή χαμηλότερης πολιτικής σημασίας, τόσο με εταίρους τους, όσο και με χώρες που δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις στο υψηλότερο επίπεδο και να αναπτύξουν στενότερες σχέσεις.

Στο πρόγραμμα της φετινής αποστολής ξεχωρίζουν διπλωματικά οι τριμερείς που έχουν προγραμματιστεί. Η πρώτη θα πραγματοποιηθεί σήμερα, ανάμεσα στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Αίγυπτο και η δεύτερη είναι προγραμματισμένη για την Παρασκευή, ανάμεσα στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιορδανία. Αυτή, όμως, που κρίνεται πολύ ενδιαφέρουσα, καθώς θα είναι η πρώτη του είδους της, θα πραγματοποιηθεί επίσης την Παρασκευή, ανάμεσα στην Κύπρο, την Ελλάδα και τη Συρία. Δεδομένης της γεωγραφικής εγγύτητας της Συρίας, της αλλαγής καθεστώτος αλλά και των στενών σχέσεων που έχει αναπτύξει με την Άγκυρα στην μετά-Άσαντ εποχή, θεωρείται πολύ σημαντικό να υπάρχει ενεργή διπλωματική διεργασία. Και από την πλευρά των Σύρων, όμως, γίνεται κατανοητό ότι οι Ευρωπαίοι γείτονες αποτελούν πόρτα για ανάπτυξη σχέσεων με την ΕΕ, εξού και το timing θεωρείται καλό, τώρα που καταστάλαξαν κάπως τα πράγματα.

Στις σημαντικές επαφές, πέραν των περιφερειακών σχημάτων, συμπεριλαμβάνονται αυτές με τον Βασιλιά Αμπντάλλα Β΄ της Ιορδανίας, με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κυριάκο Μητσοτάκη, με τον Πρόεδρο του Λιβάνου, Τζόζεφ Αούν, καθώς και η κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον μεταβατικό Πρόεδρο της Συρίας, Αχμέντ Χουσέιν αλ Σαράα. Σε επίπεδο των μονίμων μελών του ΣΑ, υπάρχει προγραμματισμένη επαφή με τον Πρωθυπουργό της Κίνας, Λι Κιάνγκ, καθώς και γεύμα με τους πέντε Μόνιμους Αντιπρόσωπους.

Περαιτέρω, ο Υπουργός Εξωτερικών συμμετείχε ήδη στις συνεδρίες των ΥΠΕΞ της ΕΕ και της Κοινοπολιτείας, ενώ έχει προγραμματισμένη συνάντηση με τον ΓΓ του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου και τον ΓΓ του Αραβικού Συνδέσμου, πέραν των διμερών του επαφών με ομολόγους του από όλο τον κόσμο. Ξεχωρίζουν, επίσης, οι επαφές του με το Καζακστάν, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Κιργισία, χώρες με τις οποίες ανέπτυξε το τελευταίο διάστημα τις διπλωματικές της σχέσεις η Κυπριακή Δημοκρατία, ως αντίβαρο στις προσπάθειες που γίνονταν από πλευράς Τουρκίας για αναβάθμιση του ψευδοκράτους μέσω αυτών των κρατών. Όπως δήλωσε ο κ. Κόμπος, στόχος είναι η ανάδειξη θεμάτων άμεσου ενδιαφέροντος, όπως το Κυπριακό, η επικείμενη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, καθώς και ευρύτερες προτεραιότητες και πρωτοβουλίες της εξωτερικής πολιτικής.  

Πέραν των διπλωματικών επαφών με τα άλλα κράτη, κατά την παρουσία της στη Νέα Υόρκη, η κυπριακή αποστολή θα έχει συναντήσεις που σχετίζονται με τους υδρογονάνθρακες και το εμπόριο, όπως είναι με την Chevron, την ExxonMobil και την Amazon. Επίσης, η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετείχε στην Υψηλού Επιπέδου Διεθνή Σύνοδο για Ειρηνική Επίλυση του Παλαιστινιακού και την Εφαρμογή Λύσης Δύο Κρατών που θα λάβει χώρα στην έδρα του ΟΗΕ. Συνάντηση θα υπάρξει και με το εβραϊκό λόμπι.

Μέσα από αυτές τις συσκέψεις, επαφές και παρεμβάσεις η Λευκωσία θα έχει τη δυνατότητα να προωθήσει την ατζέντα της, όχι μόνο σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, που εξακολουθεί να αποτελεί την νούμερο ένα προτεραιότητα, αλλά και σε άλλα ζητήματα που απασχολούν την Κύπρο και που αναπτύσσει δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια. Η πλέον καθοριστική παρέμβαση θα γίνει την Τετάρτη και θα είναι, βεβαίως, η προσφώνηση της Ολομέλειας της 80^ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εκεί, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα έχει την ευκαιρία αφενός να θέσει το Κυπριακό και την νέα προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη, και αφετέρου να αναλύσει όλα τα βασικά ζητήματα στην ατζέντα της Κύπρου, που την επόμενη χρονιά θα ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θα έχει την Προεδρία του μεγαλύτερου παγκόσμιου μπλοκ. Ήδη η Λευκωσία διαμηνύει πως στην ομιλία του Προέδρου θα αναδειχθεί η αταλάντευτη προσήλωση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη διεθνή νομιμότητα και την ανάγκη για επίτευξη μίας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των αρχών της ΕΕ αλλά αναμένεται να τεθεί και σειρά άλλων ζητημάτων.

Το Κυπριακό, βέβαια, είναι σαφές πως δεν θα πρωταγωνιστήσει στη Γενική Συνέλευση, αλλά αμέσως μετά, καθώς η τριμερής του Αντόνιο Γκουτέρες με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Ερσίν Τατάρ θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο. Θα προηγηθεί διμερής συνάντηση του ΓΓ με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπου θα συζητηθούν οι τελευταίες εξελίξεις, οι οποίες, όπως διαφάνηκε και κατά την παρουσία της προσωπικής του απεσταλμένης στο νησί τον Σεπτέμβριο, είναι ελάχιστες και χωρίς ιδιαίτερη βαρύτητα.

Η εντύπωση που υπάρχει είναι, ουσιαστικά, πως αυτή η τριμερής γίνεται για να διατηρηθεί ζωντανή η διαδικασία. Για να συνεχίσει ο κ. Γκουτέρες να δηλώνει παρουσία στο Κυπριακό και να το κρατά «ζεστό», σε μία περίοδο που, παρά την υπό εξέλιξη προσπάθεια, έχει ατονήσει λόγω των επικείμενων παράνομων «προεδρικών εκλογών» στα κατεχόμενα. Πρόοδος σε ό,τι αφορά την ουσία δεν επιτεύχθηκε έτσι κι αλλιώς, ωστόσο μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου δεν φαίνεται να υπήρξε πραγματική πρόοδος ούτε σε ό,τι αφορά τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αντιθέτως, για τα δύο θέματα «αγκάθια», τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης και την παραγωγή ενέργειας στη νεκρή ζώνη, δεν υπάρχουν νεότερα από πριν το καλοκαίρι και την άτυπη πενταμερή και η όποια κινητικότητα παρατηρείται στα θέματα χαμηλής πολιτικής και σε επίπεδο Τεχνικών Επιτροπών και διαπραγματευτών.

Η εμπιστοσύνη, μάλιστα, κλονίστηκε ακόμη περισσότερο από την απαγωγή και την παρατεταμένη ταλαιπωρία πέντε Ε/κ, η οποία έστειλε το μήνυμα ότι ανά πάσα στιγμή οποιοσδήποτε Ε/κ βρίσκεται στις κατεχόμενες περιοχές του τόπου μας, κινδυνεύει να μετατραπεί σε πολιτικό πιόνι του κατοχικού καθεστώτος. Το θέμα αυτό αναμένεται, βεβαίως, να τεθεί ενώπιον του ΓΓ, με τον Τατάρ πιθανόν να επιχειρήσει να το εκμεταλλευτεί για να στείλει «προεκλογικά» μηνύματα, όπως και ολόκληρη την τριμερή.

Η ελπίδα των διάφορων εμπλεκόμενων στο Κυπριακό είναι πως, μετά τις παράνομες «εκλογές», θα ανοίξει ο δρόμος για συζήτηση της ουσίας. Είτε με την «εκλογή» του Τουφάν Ερχιουμάν, ο οποίος επιθυμεί την επιστροφή στη διαπραγματευτική διαδικασία, παρά το γεγονός πως θέτει περίεργους όρους, είτε επειδή ο Ερσίν Τατάρ δεν θα έχει πλέον το βαρίδι των «εκλογών», παρόλο που δεν έχει δείξει οποιαδήποτε πρόθεση για μετακίνηση από την πολιτική των «δύο κρατών». Για αυτό και έχει ήδη οριστεί η πραγματοποίηση μίας νέας πολυμερούς συνάντησης, πριν από το τέλος του 2025, ώστε να ανασκοπηθεί η κατάσταση υπό τα νέα δεδομένα και να διαφανεί αν μπορεί να ξαναμπεί το Κυπριακό σε τροχιά συνομιλιών. Εξού και κρίνεται απαραίτητο να υπάρξει ανανέωση ενδιαφέροντος και δεσμεύσεων τώρα, που είναι όλα υποτονικά και γίνονται στην σκιά του «προεκλογικού» στα κατεχόμενα.  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Σειρά επαφών του Προέδρου στη Νέα Υόρκη πριν την κοινή συνάντηση με Γκουτέρες και Τατάρ
• Το Κυπριακό και η Κυπριακή Προεδρία της ΕΕ στο επίκεντρο των επαφών Κόμπου στη Νέα Υόρκη